Czy praca osoby niepełnosprawnej w nocy jest w ogóle możliwa?
Czy osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności może legalnie pracować w nocy? Na pierwszy rzut oka odpowiedź wydaje się prosta – przepisy zabraniają takiej pracy. Jednak rzeczywistość jest bardziej złożona, bo istnieją wyjątki, które pozwalają podjąć nocne obowiązki. Jeśli zastanawiasz się nad taką możliwością, musisz wiedzieć, jakie masz prawa, na jakie warunki możesz się zgodzić i jakie dodatki do wynagrodzenia Ci przysługują. Nie każda osoba niepełnosprawna może pracować w nocy, ale jeśli spełnisz określone wymagania, może to być dla Ciebie atrakcyjna opcja zawodowa.
W tym artykule znajdziesz szczegółowe informacje o tym, kiedy praca w nocy niepełnosprawnych jest dozwolona, w jakich branżach najłatwiej znaleźć takie zatrudnienie i jakie obowiązki ma wtedy Twój pracodawca. Przeczytaj do końca, aby świadomie podjąć decyzję i uniknąć problemów związanych z pracą w nocy.
Czym jest praca w nocy?
Większość obowiązków zawodowych jest wykonywana w ciągu dnia, ale istnieją branże, które wymagają pracy w nocy, mimo, że to czas przeznaczony na odpoczynek. Ze względu na dodatkowe obciążenie dla organizmu, praca w nocy podlega specjalnym regulacjom prawnym.
Kodeks Pracy określa porę nocną jako 8-godzinny przedział między 21:00 a 07:00. Konkretne godziny ustala pracodawca, więc w jednej firmie może to być np. 22:00–06:00, a w innej 21:00–05:00. Kluczowe jest to, że pracodawca ma obowiązek poinformować Cię o tym, jakie godziny uznaje za nocne.
Kto nie może pracować w nocy?
Praca w nocy jest bardziej wymagająca, dlatego niektóre grupy pracowników są z niej wyłączone. Do osób, które nie mogą pracować w godzinach nocnych, należą:
- kobiety w ciąży,
- rodzice opiekujący się dzieckiem do 4. roku życia,
- pracownicy młodociani,
- osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności.
Czy osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w nocy?
Przepisy jasno określają czas pracy osób z niepełnosprawnością:
- W przypadku lekkiego stopnia – maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.
- Przy umiarkowanym i znacznym stopniu – nie więcej niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
Ustawa o Zatrudnieniu zakazuje również pracy w godzinach nocnych dla wszystkich osób z niepełnosprawnością, bez względu na jej stopień.
Czy są wyjątki od zakazu pracy w nocy dla osób z niepełnosprawnością?
Tak, w niektórych sytuacjach możesz pracować w nocy:
- Jeśli pracujesz przy ochronie mienia
Możesz pełnić funkcję stróża, strażnika, portiera czy ochroniarza. - Jeśli sam o to zawnioskujesz
Musisz uzyskać zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że Twój stan zdrowia pozwala na pracę w nocy. Badania są dla Ciebie bezpłatne, ich koszt pokrywa pracodawca.
Jeżeli lekarz nie wyrazi zgody na to byś pracował w nocy, masz prawo odwołać się w ciągu 7 dni do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy.
Obowiązki pracodawcy wobec pracowników nocnych
Jeżeli Twój pracodawca chce, abyś pracował w godzinach nocnych, musi precyzyjnie określić, które 8 godzin między 21:00 a 07:00 będą Twoim czasem pracy. Za ten okres przysługuje Ci dodatkowe wynagrodzenie. Jeśli Twoja praca w nocy będzie obejmowała nadgodziny, dostaniesz również dodatek za pracę nadliczbową.
W przypadku, gdy pracodawca nie wskaże konkretnych godzin nocnych, obowiązuje ustawowy przedział 21:00–07:00. Jeśli firma nie dopełni tych obowiązków, może zostać zmuszona do wypłaty wyższych dodatków, co generuje dodatkowe koszty.
Jakie obowiązki ma pracodawca przy zatrudnianiu w nocy?
Każdy pracodawca musi jasno poinformować Cię o obowiązujących godzinach nocnych. Może to zrobić poprzez:
- wpisanie tych informacji do regulaminu pracy,
- dostarczenie Ci pisemnej informacji w ciągu 7 dni od momentu zatrudnienia.
Szczególne przepisy dotyczą pracowników nocnych, czyli:
- tych, którzy pracują co najmniej 3 godziny w porze nocnej w każdej dobie,
- osób, u których minimum ¼ etatu przypada na godziny nocne.
Jeśli chcesz, aby Okręgowy Inspektor Pracy został poinformowany o Twojej pracy w nocy, musisz złożyć pisemny wniosek – wtedy pracodawca ma obowiązek zgłosić to do PIP. Złamanie przepisów o pracy nocnej może skutkować karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Czy są ograniczenia dotyczące pracy nocnej?
Jeśli Twoja praca jest szczególnie wymagająca fizycznie lub psychicznie albo wiąże się z dużym ryzykiem, nie możesz pracować dłużej niż 8 godzin w ciągu doby. Jednak ten przepis nie obejmuje:
- osób zarządzających firmą (np. dyrektorów, kierowników, prezesów),
- pracowników zaangażowanych w akcje ratunkowe lub zajmujących się ochroną osób i mienia.
Jak wygląda rekompensata za pracę w nocy?
Praca w godzinach nocnych wiąże się z dodatkowym wynagrodzeniem. Możesz otrzymać:
- Dodatek do pensji – w wysokości 20% stawki godzinowej obliczanej na podstawie minimalnego wynagrodzenia. Przysługuje on tylko za pełne godziny przepracowane w nocy.
- Ryczałt – jeśli Twoja praca nocna odbywa się poza zakładem pracy (np. w formie pracy zdalnej), możesz otrzymać ryczałtową rekompensatę. Jego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu czasowi pracy w godzinach nocnych.
Jeśli Twój ryczałt jest zbyt niski, masz prawo domagać się jego podwyższenia. Gdy Twoja nocna zmiana obejmuje również nadgodziny, przysługuje Ci dodatkowe wynagrodzenie zarówno za pracę nocną, jak i za nadgodziny.
Czy za nocną zmianę przysługuje dzień wolny?
Nie zawsze tak będzie. Jeśli Twoja praca mieści się w standardowym czasie pracy, nie możesz liczyć na dodatkowy dzień wolny. Jednak jeśli przekracza normy i obejmuje nadgodziny, masz prawo do dnia wolnego.
Jak wygląda rekompensata za pracę w nocy w niedzielę i święta?
Jeśli pracujesz w nocy w niedzielę lub święto, Twój pracodawca powinien dać Ci inny dzień wolny w ciągu 6 dni kalendarzowych. Gdy nie ma takiej możliwości, powinien przyznać Ci dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego. Kiedy nie możesz odebrać dnia wolnego, przysługuje Ci dodatek w wysokości 100% stawki godzinowej za każdą godzinę pracy w święto lub niedzielę.
Dostaniesz wszystkie przysługujące dodatki, gdy Twoja praca obejmuje zarówno godziny nocne, jak i nadliczbowe.
Jak się przygotować do praca w nocy mając niepełnosprawność?
Zatrudnienie w systemie zmianowym, zwłaszcza nocnym, to duże obciążenie dla organizmu. Jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności, przed podjęciem decyzji o pracy w takich godzinach warto dokładnie przeanalizować jej zalety i ewentualne trudności.
Obowiązkowym krokiem jest badanie u lekarza medycyny pracy, ale sam również powinieneś ocenić, czy jesteś w stanie funkcjonować w takim trybie. Zaplanuj swój czas na regenerację, aby uniknąć zmęczenia i problemów zdrowotnych.
Gdzie znaleźć oferty pracy nocnej dla osób niepełnosprawnych?
Najwięcej ofert pracy nocnej dla osób z orzeczeniem dotyczy branży ochroniarskiej. Firmy zatrudniają niepełnosprawnych jako stróżów, ochroniarzy, portierów czy dozorców. Rzadziej można znaleźć oferty w produkcji i usługach.
Aby zwiększyć swoje szanse na znalezienie odpowiedniej pracy wykonywanej nocą, warto skorzystać z serwisów takich jak:
Możesz także skontaktować się z agencjami zatrudnienia specjalizującymi się w pracy dla osób niepełnosprawnych, np. My Wspieramy. Pomagają oni znaleźć zatrudnienie dopasowane do Twoich możliwości i oczekiwań, również w trybie nocnym.
Praca w nocy niepełnosprawnych a Twoje prawa i możliwości
Zatrudnienie w godzinach nocnych dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności podlega ścisłym regulacjom prawnym. Standardowo nie mogą one pracować w porze nocnej, jednak istnieją wyjątki, takie jak praca w ochronie lub zgoda lekarza medycyny pracy. Jeśli zdecydujesz się na nocną zmianę, pamiętaj, że przysługuje Ci dodatkowe wynagrodzenie – minimum 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia. W przypadku pracy w niedzielę lub święta masz prawo do dnia wolnego, lub 100% dodatku do pensji za każdą przepracowaną godzinę.
Ważne jest, aby Twój pracodawca precyzyjnie określił godziny pracy nocnej w regulaminie lub pisemnie Cię o nich poinformował. Masz także prawo do odwołania się, jeśli lekarz nie wyrazi zgody na pracę nocną. Znajomość swoich praw pomoże Ci w podjęciu świadomej decyzji i uniknięciu niekorzystnych warunków zatrudnienia. Jeśli zastanawiasz się nad pracą w nocy, rozważ wszystkie aspekty, aby dostosować ją do swojego zdrowia i możliwości.
Źródła
- Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. z późn. zmianami
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/rehabilitacja-zawodowa-i-spoleczna-oraz-zatrudnianie-osob-16798906/art-15
- https://www.gov.pl/web/edukacja/uprawnienia-osob-niepelnosprawnych
