Gdy pracownik przynosi orzeczenie, co powinien zrobić pracodawca?
Gdy pracownik przynosi orzeczenie o niepełnosprawności, jako pracodawca napotkasz na szereg pytań oraz obaw dotyczących organizacji pracy firmy. Niepełnosprawność jest wyzwaniem i wzbudza obawy o dodatkowe obciążenia dla przedsiębiorców. Temat dostosowania miejsca pracy może wydawać ci się skomplikowany. Postępująca świadomość pracodawców i otwarcie rynku pracy na osoby z orzeczoną niepełnosprawnością zmienia perspektywę i pozwala spojrzeć na to w nowym świetle.
Dlatego wyjaśnimy, jak można odczytywać i rozumieć orzeczenie o niepełnosprawności pracownika oraz jakie korzyści niesie ze sobą zatrudnienie osób z ograniczeniami. Odkryj, jak możesz skorzystać z dofinansowań czy ulg, które mogą Ci przysługiwać. Nie pomijaj swoich obowiązków wobec pracowników z orzeczeniem.
Pracownik z niepełnosprawnością. Kluczowe informacje o orzeczeniach
Gdy pracownik przynosi orzeczenie, możesz zauważyć rozbieżności pomiędzy różnymi dokumentami. Jest tak dlatego, że w Polsce istnieje 2 rodzaje orzecznictwa.
Orzecznictwo rentowe
W orzeczeniach wydawanych przez lekarzy orzeczników ZUS, MON, MSWiA oraz KRUS spotkasz się z kategoriami niepełnosprawności, takimi jak:
- częściowa zdolność do pracy,
- brak zdolności do pracy,
- brak zdolności do pracy i do samodzielnego funkcjonowania.
Orzecznictwo do celów poza rentowych
Orzeczenia Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Niepełnosprawności są niezbędne do ustalenia odpowiedniego stopnia niepełnosprawności pracownika. Ma to znaczenie w kontekście zatrudnienia. Wyróżniamy trzy główne stopnie niepełnosprawności:
- znaczny,
- umiarkowany,
- lekki.
Grupy inwalidzkie a obecne regulacje
Do 01.09.1997 r. stosowano w ramach orzecznictwa podział na 3 grupy inwalidzkie – I, II i III. Orzeczenia te wciąż obowiązują, jeśli były wydane bezterminowo. Są one analogiczne i równoważne do obecnych stopni niepełnosprawności.
Orzeczenia, ich rodzaje i powiązania
Jako pracodawca musisz zrozumieć powiązania między orzeczeniami rentowymi a tymi wydanymi przez Powiatowe Zespoły ds. Orzekania. Zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej:
- orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy jest równoznaczne z lekkim stopniem niepełnosprawności,
- orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odpowiada umiarkowanemu stopniowi,
- zaś całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji jest analogiczna do znacznego stopnia niepełnosprawności.
Pracownik z orzeczeniem o niezdolności do pracy. Czy można zatrudnić osobę z takim orzeczeniem?
Pojęcie „całkowita niezdolność do pracy” w orzeczeniu może Cię zaniepokoić. Wydaje się, że termin ten wskazuje wyłącznie na niemożność wykonywania pracy. W praktyce dotyczy to zatrudnienia w standardowych warunkach takich jak dla pozostałych pracowników.
Jeśli dopasujesz stanowisko do indywidualnych potrzeb swojego pracownika z niepełnosprawnością, wówczas pojęcie to przestaje mieć znaczenie. Orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy nie jest zatem barierą. Wręcz przeciwnie, jest punktem wyjścia do modyfikacji środowiska pracy w Twojej firmie poprzez np.:
- Ergonomiczne ustawienie sprzętu
- Dostosowanie sprzętu biurowego jak np. specjalistyczne krzesła czy podpórki
- Zmianę organizacji pracy, umożliwiając elastyczne godziny lub pracę zdalną
Jakie znaczenie ma dla pracodawcy orzeczenie o niezdolności do pracy i stopniu niepełnosprawności?
Stopień niepełnosprawności pracownika ma znaczenie dla określenia przysługującego ci poziomu dofinansowania wynagrodzeń z PFRON.
Znaczenie schorzeń specjalnych dla pracodawcy
Podobne znaczenie mają symbole określające niepełnosprawność. Jeśli wskazują na schorzenie specjalne, wiążą się z wyższymi dofinansowaniami. Musisz za tym znać następujące kody schorzeń specjalnych:
- 12-C: całościowe zaburzenia rozwoju,
- 02-P: choroba psychiczna,
- 01-U: upośledzenie umysłowe,
- 06-E: epilepsja,
- 04-O: niedowidzenie lub ślepota.
Gdy zauważysz te kody na orzeczeniu pracownika, umożliwi Ci to wnioskowanie o zwiększone dofinansowanie wynagrodzenia z PFRON.
Znaczenie schorzeń szczególnych dla pracodawcy
Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z pewnymi schorzeniami specjalnymi, mogą obniżyć obowiązkowy wpłaty na PFRON. Jeżeli twój pracownik posiada jedno z poniższych schorzeń, twoja firma może skorzystać na tym finansowo:
- Choroba Parkinsona,
- Stwardnienie rozsiane,
- Tetraplegia, paraplegia, hemiplegia,
- Zaburzenia wzroku lub słuchu,
- HIV/AIDS,
- Epilepsja,
- Choroby psychiczne,
- Upośledzenie umysłowe,
- Miastenia,
- Cukrzyca z powikłaniami.
Nie wszystkie z tych schorzeń są widoczne w orzeczeniu. Dlatego jako pracodawca możesz potrzebować dodatkowego zaświadczenia od specjalisty, aby potwierdzić obecność schorzenia szczególnego.
Ważność orzeczenia o niepełnosprawności i jej znaczenie dla pracodawcy
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest dokumentem potwierdzającym status osoby niepełnosprawnej. Jako pracodawca, musisz być świadomy kilku kluczowych kwestii:
- Termin ważności orzeczenia
Jest jednocześnie okresem, w którym pracownik niepełnosprawny korzysta z uprawnień, np. dodatkowego urlopu czy skróconego czasu pracy. - Wsparcie finansowe
Od terminu ważności orzeczenia zależy możliwość korzystania z pomocy finansowej PFRON przez pracodawcę.
Zadbaj więc i zwróć uwagę zwrócić uwagę na:
- Ciągłość statusu
Należy zadbać o to, aby pracownik niepełnosprawny nie stracił ciągłości statusu i uzyskał terminowo nowe orzeczenie. - Nowe orzeczenie
Pracownik powinien dostarczyć nowe orzeczenie bez zbędnej zwłoki, w przeciwnym razie może to wpłynąć na jego uprawnienia i ewidencję w miejscu pracy. Sprawdź, czy orzeczeniu jest taki sam stopień niepełnosprawności jak wcześniej. - Ochrona prawna pracownika
W przypadku opóźnień istnieją przepisy umożliwiające zachowanie statusu niepełnosprawności pracownika przez pewien czas po upływie ważności poprzedniego orzeczenia.
Przykład w praktyce:
Pracownik posiada orzeczenie do 30 marca 2023, lecz nowe dostarczył dopiero 15 kwietnia. W takiej sytuacji, jako pracodawca, powinieneś przeliczyć jego czas pracy:
– Od 1 do 14 kwietnia: pracownik jest liczony jako osoba bez schorzenia specjalnego.
– Od 15 do 30 kwietnia: uznajesz pracownika za osobę ze schorzeniem specjalnym.
Orzeczenie o niepełnosprawności uzyskane w trakcie trwania umowy
Zmiana sytuacji zdrowotnej pracownika może wpłynąć na jego zdolność do wykonania obowiązków na dotychczasowych warunkach. Podczas gdy z jednej strony obowiązkiem pracodawcy jest zadbanie o to, by stanowisko pracy było przystosowane do możliwości pracownika, to z drugiej potrzebuje on analizy nowych okoliczności i dopasowania możliwości firmy do nich.
Co możesz zrobić? Główne ścieżki postępowania pracodawcy:
- Rozwiązanie umowy o pracę
Gdy lekarz medycyny pracy orzeka, że pracownik nie może kontynuować pracy na swoim stanowisku, umowa o pracę może zostać rozwiązana. - Przesunięcie na inne stanowisko
Alternatywnie można rozważyć relokację pracownika na inne stanowisko lub stworzyć nowe miejsce pracy, które będzie dostosowane do jego aktualnych możliwości fizycznych lub psychicznych. Jest to rozwiązanie, pozwalające na dalszą współpracę.
Jeśli niepełnosprawność jest skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pracodawca ma czas na zorganizowanie nowego stanowiska pracy 3 miesiące od zgłoszenia przez pracownika chęci powrotu do pracy. Powinien to zrobić w przeciągu miesiąca od oficjalnego zaliczenia pracownika do grona osób niepełnosprawnych. Jeżeli tego nie uczyni, grozi mu kara.
Korzyści z zatrudnienia osoby z orzeczeniem dla pracodawcy
Zatrudniając osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, możesz liczyć na wsparcie finansowe z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Wsparcie finansowe dla firm zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami
- Dofinansowanie do wynagrodzeń
PFRON może pokryć część kosztów płac pracowników niepełnosprawnych. - Dostosowanie stanowiska pracy
Możesz uzyskać zwrot kosztów inwestycji w przystosowanie miejsca pracy do potrzeb pracownika. - Wyposażenie stanowiska pracy
Fundusz oferuje również zwrot wydatków na zakup niezbędnego wyposażenia. - Szkolenia pracowników
PFRON może pokryć koszty kształcenia i podnoszenia kwalifikacji Twoich pracowników. - Zatrudnienie asystenta
W przypadku konieczności wsparcia pracownika możliwy jest zwrot kosztów wynagrodzenia pracownika wspomagającego.
Zmniejszenie wpłat do PFRON a wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych
Gdy jesteś pracodawcą zatrudniającym co najmniej 25 osób, zobowiązany jesteś do wpłat na PFRON. Możesz jednak obniżyć te koszty lub nawet uzyskać całkowite zwolnienie, zwiększając liczbę pracowników z niepełnosprawnościami i osiągając tym samym wymagany wskaźnik zatrudnienia 6%:
- jeśli zdecydujesz się zatrudnić osobę ze znacznym stopniem niepełnosprawności i szczególnym schorzeniem, możesz liczyć jej etat jako potrójny, co szybciej pozwoli Ci osiągnąć wymagany wskaźnik.
- Jeśli zdecydujesz się zatrudnić osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i schorzeniem szczególnym etat możesz liczyć jako podwójny, co również przyczyni się do szybszego osiągnięcia wymaganego wskaźnika.
Przywileje i ochrona praw pracownika z niepełnosprawnością
Jako pracodawca, powinieneś dostosować miejsce pracy do potrzeb osób z różnymi stopniami niepełnosprawności. Osoby te mają również prawo do:
- skróconego czasu pracy,
- dodatkowego urlopu wypoczynkowego, który wynosi 10 dni,
- dodatkowej przerwy 15 minut na regenerację,
- Możliwości wizyty u lekarza specjalisty podczas godzin pracy.
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej z prawem do renty
Przy zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej otrzymującej rentę, powinieneś pamiętać o istotnych kwestiach:
- Informacja o wysokości miesięcznych i rocznych dochodów pracownika.
- Prawidłowe naliczanie podatku od wynagrodzenia rencisty.
Gdy pracownik przynosi orzeczenie o niepełnosprawności. Podsumowanie artykułu
Pracownika z orzeczeniem o niezdolności do pracy lub orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności możesz zatrudnić, o ile lekarz medycyny pracy potwierdzi jego zdolność do wykonywania obowiązków określonym stanowisku. Czasem będzie to wymagać od Ciebie dodatkowo dostosowania miejsca pracy do indywidualnych potrzeb pracownika.
W związku ze szczególnym statusem pracownika z dysfunkcją będziesz miał dodatkowe korzyści związane z jego zatrudnieniem. Będziesz miał też dodatkowe obowiązki, o których piszemy powyżej.